Verslag van 3e jaar http://www.emaildokter.nl

INLEIDING.

Precies 50 jaar geleden werd door een stel pioniers de aftrap verricht van de eerste betaalde voetbalwedstrijd in Nederland. In een recent radio-interview vertelden zij hierna door hun amateurclub als verraders te zijn beschouwd. Ze mochten er ook nooit meer terugkomen. Ze zagen als positieve punten van hun destijds getoonde lef: het nieuwe, de uitdaging en de 40 gulden in een envelop die ze met hun gewonnen wedstrijd verdiend hadden. Drie maanden later werd hun daad al geaccepteerd door andere clubs.
Bij het emailconsult heeft het drie jaar geduurd voordat beroepsvereniging, collega-artsen en patiënten hun acceptatie er over durfden te uiten. In verband met de snelle veranderingen in de diverse toepassingen van dit consult kunnen we beter spreken van teleconsult.
“Niets staat het emailconsult meer in de weg” (1), “bijna de helft van de Nederlanders wil e-mail contact met de zorgverleners uit de eerste lijn” (2), “KNMG maakt richtlijn e-mailconsult” (3) en “Email consultations provide exciting possibilities to augment and facilitate healthcare delivery (4) en “ Using email for patiëntdoctor communication increases patiënt choice in the way health care is received (5).
Zie: http://bmj.bmjjournals.com/cgi/content/full/329/7463/435?.ehom
Zomaar wat citaten uit recente publicaties.
Emaildokter.nl maakte dit jaar haar 1000ste dag mee van het consult via de meest geavanceerde, leuke en efficiente communicatieweg. Op de wijze van het toenemende aantal consulten wordt tevreden teruggekeken. Hierdoor was alles goed te managen en bleef kwaliteit op hoog niveau gegarandeerd.
Dat het emailconsult terrein gaat winnen, bleek uit het feit, dat het Algemeen Dagblad recent in haar wekelijkse puzzel Quizfilippine (6) de lezer vroeg om een woord te verzinnen voor “arts die alleen via internet bereikbaar is.”

RESULTATEN.

Van 1 augustus 2003 tot en met 31 juli 2004 ontving ik 672 e-mails.
Hiervan waren er 628 met een vraag op medisch gebied. Het aantal mensen met een vaste huisarts was ongeveer 65 procent. De rest had geen vaste huisarts. 20 e-mails kwamen van Nederlanders verblijvend in het buitenland. 44 maal kwam het verzoek voor werkstukken voor school, interviews, lezingen, e.d.
De internetsite werd door gemiddeld 135 visitors per dag bekeken. Het 0900-100.100.200 nummer (70 e.c.p.m.) had een gemiddelde van 45 belminuten per maand. Vragen via dit telefoonnummer waren veelal van huisartsgeneeskundige aard.

Een man mailde voor een recept voor Flagyl, daar bij zijn vriendin in de Verenigde Staten, bij wie hij recent op bezoek was geweest, Trichomonas vaginalis was ontdekt. De behandelende arts aldaar had haar aangeraden hem dit te laten voorschrijven.

Een vrouw mailde, dat zij op een zoekmachine een ziektebeeld niet kon vinden. Ik belde haar op zondagochtend op en gaf het juiste woord om op te zoeken. Zij was hier erg blij mee. Haar partner echter niet. Hij was het absoluut niet eens met haar snelle betaling voor deze service, die volgens hem niet deugde.

In Equador viel een jonge vrouw van een berg. Zij mailde met de vraag wat zij moest doen met haar dikke en pijnlijke knie, die ze verdraaid had. Ze gaf uitgebreid aan wat ze er nog wel en niet mee kon. Het advies was om een plaatselijke arts te consulteren voor een röntgenfoto en verder advies. Het deed haar goed toch eerst een Nederlandse huisarts geconsulteerd te hebben. Het emailcontact verliep via een internetcafé.

“Enkele weken geleden kreeg ik plotseling een felle, stekende pijn achter mijn borstbeen. Deze pijn trok na enige tijd weer weg. De pijn komt echter weer terug bij het naar buiten gaan en verdwijnt weer snel na binnengaan in winkel of huis.” Aldus een 50-jarige vrouw, die snel gebeld kon worden en binnen enige dagen gedotterd werd.

Een Nederlandse vrouw van 52 jaar, wonende in de Verenigde Staten, mailde dat zij sinds kort bloedverlies bij de ontlasting had. In het telefoongesprek kwam naar voren dat zij enige dagen later een afspraak had bij een Amerikaanse arts. Ze wilde echter het beleid van een Nederlandse huisarts weten, teneinde een te veel aan onderzoeken te voorkomen.

Een jonge man met vakantie in Rusland mailde wat hij daar moest doen met het voor het eerst bemerkte roze sperma. Hij had weinig vertrouwen in de Russische gezondheidszorg. Ik mailde hem toch contact op te nemen met een locale arts. Hij was daar uiteindelijk zeer positief over, temeer daar een prostatitis werd gediagnosticeerd. Hij mailde de kweekuitslagen en medicatieadviezen door met de vraag of ik het hiermee eens was. Ook voor hem was het prettig om op deze wijze te kunnen communiceren met een Nederlandse huisarts op afstand.

Een jonge man mailde wat hij moest doen met een sinds 2 weken bestaande pijnlijke en harde zaadbal. Ik belde hem terug met het verzoek dezelfde dag een afspraak te maken met zijn huisarts. Enige dagen later werd hij geopereerd. De diagnose was een kwaadaardig gezwel.

Een meisje van 18 dat recent verkracht was, mailde alvorens zij naar haar huisarts zou gaan wat haar te wachten stond. Vooral de Merck Manuel (http://www.merck.com)
gaf hierin voor mij een uitvoerige beschrijving, die bij menig Nederlandse huisarts waarschijnlijk niet bekend is.

Een vrouw van 42 jaar verzocht om een tubetje aambeienzalf in verband met haar al jarenlang bestaande aambei. Zij werd door mij geadviseerd om in verband met het lange bestaan van deze aambei een lichamelijk onderzoek te laten doen bij haar huisarts. Uiteindelijk bleek het om een poliep te gaan, die mogelijk verwijderd zal worden.

“Mijn buurvrouw van 81 moet nodig naar de dokter. Aangezien ze al een hele tijd niet gewassen is, durft ze het niet aan. Wat moet ik doen?” Het advies was thuiszorg in te zetten of een visite van de eigen huisarts aan te vragen.

“Mijn partner ligt momenteel in Peking in een ziekenhuis met de verdenking blindedarm-ontsteking. Ze wordt echter niet geopereerd, maar met antibiotica behandeld en vliegt overmorgen naar Nederland. Wat vindt u daar van?” In overleg met een chirurg in zijn woonplaats werd betrokkene kundig geadviseerd.

Aardig is te vermelden dat de apotheek van een man die verzocht om een recept voor Viagra Wippolder heette.

Tabel 2: De gestelde diagnosen

Tabel 3: Het gevoerde beleid

63 maal werd verwezen naar een medisch specialist. Bij 13 verzoeken werd verwezen naar een laboratorium, in 8 gevallen betrof het een fysiotherapeut en 15 verwijzingen vonden plaats naar psycholoog, röntgenafdeling, logopediste, diëtiste en medisch jurist.

Tabel 4: Indicatie niet-medische vragen.

CONTACT MET DERDEN.

Sommige contacten van vorig jaar werden (tijdelijk) stopgezet in verband met het niet aanwezig zijn van een patientendossier, geen duidelijkheid over verantwoording of stoppen van de betrokken internetsite.
Zodoende bleven contacten bestaan met http://www.griepvaccinatie.nl , Riagg Rotterdam Zuid, yde NONI-huisartsenpraktijk te Capelle a/d IJssel, de Rotterdamse Huisartsenposten en Nationaal Platform E-Health (http://www.e-healthplatform.nl).
De zakelijke begeleiding vond wederom plaats door de heer Hans J. Ploeg (http://www.dezaak.nl) , creatieve advisering vond plaats door Annedien Hoen (http://www.impulsant.nl), en Sasha verzorgde de internetsite.
Financiële afhandeling van nota’s werd verricht door Agnes Hensen van Hensenbeheer
(info@hensenbeheer.nl). Opvallend was dat nota’s na introductie van haar service veel sneller betaald werden dan voorheen. Ongeveer 85% van de nota’s werd binnen 6 weken voldaan.

Een nieuw initiatief vond plaats via Pfizer bv in Nederland. Het is gebleken, dat er per jaar vele recepten voor erectiele dysfunctie (ED) worden aangevraagd via internet. Helaas worden vaak medicijnen verstrekt die niet betrouwbaar zijn. Teneinde hier wat aan te doen, kreeg deze firma een positief advies van het CGR (Commissie Geneesmiddelen Registratie) voor “verantwoord en betrouwbaar afgeleverd krijgen van Viagra ® met Nederlandse bijsluiter”.
Met behulp van http://www.emaildokter.nl en drie e-apotheken (http://www.efarma.nl , http://www.apotheek.org en http://www.medicijnen.nl ) kunnen deze mensen de mogelijkheid krijgen om via de anonieme weg van internet hun medicatie te bestellen. De consument komt via het woord Viagra bij de zoekmachines Google en Ilse terecht op http://www.erectieplein.nl Via een subpagina komt men hierna bij de e-dokter of e-apotheek. Gemiddeld werd er per maand 28.000 keer aangeklikt op de zoekmachine. Hiervan kwamen gemiddeld 2.000 clicks op de subpagina. Vanuit deze pagina krijgt men verschillende opties: meer informatie zoeken op erectieplein, naar een van de drie e-apotheken klikken indien men in bezit van een recept is, of naar emaildokter.nl voor aanvragen van een recept.
Voorafgaande aan het verstrekken van een recept en vanuit de verantwoordelijkheids-overweging wordt men verzocht een vragenlijst in te vullen. Na verzending hiervan wordt men bijna altijd teruggebeld door de huisarts.
Overigens verwijs ik voor dit onderwerp naar het recente proefschrift van Dr. Bert-Jan de Boer “Erectile dysfunction in primary care; the ENIGMA-study (7).

Leuk was het contact met de binnenvaartschippers, dat langzaamaan gaan beseffen dat email voor hen een gemakkelijke wijze van communiceren met de wal is. Helaas blijven de kosten hiervoor hoog, waardoor het animo nog gering blijft.

Het aantal fakemails was beduidend laag. Het waren er 10.

In dit jaar werd op de internetsite een wekelijkse column geschreven met een onderwerp dat in die betreffende week aan de orde kwam in de media of persoonlijk werd meegemaakt. Deze columns worden in september a.s. in boekvorm uitgegeven via http://www.bergboek.nl. De prijs bedraagt 15,00 euro en is direct bij deze online-uitgever te bestellen.

Tenslotte werd in het kader van de scheiding privé en zakelijk de BV Emaildokter.nl opgericht.

BESCHOUWING

In het afgelopen jaar is gebleken, dat het emailconsult terrein wint. Receptaanvraag en terugkoppeling staan wederom boven aan de lijst van reden voor mailen met de dokter.
Daarbij werd er vaak een beroep gedaan vanwege een second opinion of advies. Het aantal verzoeken voor Melatonine in verband met een disbalans in het slaapritme en tijdelijke medicatie voor kaalheid en afvallen waren redenen voor de hoge notering van de diagnosen die hierbij horen. Het telefonische contact was voor deze mensen van groot belang, in het bijzonder de gemakkelijke terugkoppeling per e-mail.
De hoeveelheid mailenden uit het buitenland nam toe. Over het algemeen was men tevreden over de service, temeer daar er telefonisch contact plaatsvond na ontvangst van de e-mail. Uiteraard bij uitzondering vond contact per e-mail plaats.
Positief waren de uitnodigingen van de locale afdelingen van de KNMG (Amsterdam en Utrecht) voor het geven van een lezing over het emailconsult en internet in de huisartsgeneeskunde.
Sinds 1 juli jl. wordt gebruik gemaakt van het patientendossier E-Dok, dat door de firma de Jongh BV (http://www.dejonghbv.nl) en mij ontworpen is. Het prettige van dit dossier is dat de gegevens die patiënten inbrengen op de internetsite direct worden opgeslagen in het dossier. Hieraan zitten binnenkomende- en uitgaande e-mail vastgekoppeld in combinatie met de groene huisartsenkaart en een financiële module. Een dergelijk systeem is naar mijn weten nog niet in Nederland beschikbaar.

CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN.

1. Het op korte termijn opstellen door grote organisaties zoals KNMG, LHV, OMS,
NPCF en ziektekostenverzekeraars van redelijke, praktische, en niet ingewikkelde richtlijnen ten aanzien van het gebruik van internet en e-mail in de zorg, met als doel
het bevorderen, vergemakkelijken en moderniseren van de communicatie tussen patiënt en zorgverlener. Uiteraard met zo laag mogelijke kosten.

2. Opstellen van richtlijnen met betrekking tot gebruik van de e-apotheek door patiënt en arts.

3. Stimuleren van projecten met gebruik van alle moderne communicatietechnieken die nu beschikbaar zijn.

4. Artsen en patiënten veel meer betrekken bij de implementatie van e-mail en internet in de huidige communicatie.

5. De meest effectieve en zorgvuldige wijze van consultvoering van een per e-mail gestelde vraag is een telefonische beantwoording, zonodig bevestigd per e-mail.

6. Voor patiënten met een gehoorprobleem is communicatie per e-mail met hun zorgverlener in vele gevallen ideaal. Dit zou meer gestimuleerd moeten worden.

LITERATUUR

1.De voorwaarden van het elektronische consult: gaan we mailen, chatten of cammen? Huisarts en Wetenschap 47 (4); april 2004.

2.Langs de eerste lijn. Wensen en verwachtingen van de Nederlandse bevolking ten aanzien van de eerstelijnszorg, uitgevoerd door ARGO Rijksuniversiteit Groningen in opdracht van NPCF, 25 juni 2004. http://www.npcf.nl

3.KNMG maakt richtlijn e-mailconsult. MedNet; 12 (15-07-04); 2004.

4.Car J, Sheikh A. Email consultations in health care: 1-scope and effectiveness. BMJ 2004 (21 August) 329: 435-438.

5.Car J, Sheikh A. Email consultations in health care: 2-acceptability and safe application. BMJ 2004 (21 August); 329: 439-442.

6.Algemeen Dagblad/AD Magazine; 24 juli 2004: 45.

7.de Boer BJ. Erectile dysfunction in primary care; the ENIGMA study. Proefschrift 25 mei 2004 (ISBN 90-9018080-X).

Rhoon, 29 augustus 2004

Dr. R. Mol, arts/emaildokter,

Achterdijk 31b,
3161 EB Rhoon.
Tel. 06-53.48.37.64.
0900-100.100.200.
E-mail: